Symposium Theologie van het Lichaam, 7 Peter Colosi

De relatie tussen een paar en het krijgen van een kind mag geen middel-doelrelatie zijn. In de overvloedige relatie ontstaat het kind op mysterieuze wijze uit de liefde tussen zijn ouders. Is er iets mooiers dan de ultieme liefdescommunie en de creatie van een nieuw mens? God heeft ze aan elkaar verbonden. Daarom is het belangrijk, wat vaak in bio-ethische discussies genoemd wordt, dat een kind het recht heeft in het leven te komen door een liefdevolle huwelijksdaad van hun vader en moeder.

Peter Colosi

Professor filosofie in de VS, van 1999 tot 2007 in Oostenrijk. Sindsdien organiseert hij deze Symposia. 

Vanaf St. Augustinus tot nu toe hebben heiligen wat te zeggen gehad over het huwelijk en de menselijke seksualiteit. Ik wil vandaag wat zeggen over het historische landschap waaruit de TvL is ontstaan. Recenter, in 1930, schreef paus Pius XI de encycliek Casti Connubii. Dat is de eerste keer dat je hoort over liefde en de echtelijke (sponsale) betekenis van het lichaam.

Het is duidelijk dat contraceptie de komst van een baby belemmert, terwijl er wel seksuele relaties zijn. Wat minder duidelijk is, is dat contraceptie ook de liefde tussen de echtgenoten belemmert. Voor veel mensen is dit counterintuïtief, vooral omdat éénwording juist de reden is dat ze anticonceptie gebruiken. Mensen in deze tijd verlangen naar éénwording en diepe liefde. Het zou daarom mooi zijn als ze dit zouden begrijpen.

Over Augustinus: als we ons allemaal zouden verdiepen in wat hij over de ziel zegt, kunnen we er debatten mee winnen. Hij is een soort personalistische filosoof, lang voor zijn tijd. Maar ik heb ook wel wat kritiek.

De traditionele taal

De 3 goede dingen van het huwelijk volgens St. Augustinus:

1. Trouw=eenheid (geen overspel)
2. Kinderen=voortplanting en opvoeding (kinderen zijn welkom)
3. Sacrament=onoplosbaar

De 3 doelen van het huwelijk:

1. Voortplanting en opvoeding (het primaire doel)
2. Wederzijdse hulp van de echtgenoten (secundair)
3. Remedie voor concupiscentie (secundair, 1Cor7:9 Maar als zij zich niet kunnen beheersen, laten zij dan trouwen. Het is beter te trouwen dan te branden.)

Manicheïsme

Augustinus was lang lid van de Manicheeërs. Manicheeërs geloven dat de spirituele wereld goed is en de fysieke wereld slecht. Zij hadden het denkbeeld dat procreatieve seks immoreel was omdat je goede zielen in slechte lichamen zou vangen. Ze vonden het lichaam slecht en ze vonden voortplanting slecht. De elite mocht geen seks hebben maar de toehoorders wel, maar dan niet procreatief. Bijvoorbeeld homoseksualiteit, prostitutie, anticonceptie.

Puriteinen en sensualisten

Augustinus zei: de puriteinen en de sensualisten lijken wel tegengestelden, maar ze zijn eigenlijk hetzelfde. Volgens de puriteinen was de enige reden om seks te hebben het maken van baby's. Ik had ooit een student die de link legde met IVF: met IVF hoef je helemaal geen seks meer te hebben en kun je toch baby's maken! 

Het alleen-liefde-gezichtspunt of de zelfbevredigende benadering van de sensualisten leidt tot uitsluiting van bevruchting en tot een contraceptieve mentaliteit en daardoor een grote toename van abortus. 

De puriteinse mentaliteit leidt tot uitsluiting van het plezier van seks en daarmee van vermindering van de aandacht voor de persoon van de echtgenoot en je zou kunnen zeggen daardoor tot IVF.

Geen dierlijke lichamen

Punt van Augustinus is dat menselijke lichamen geen dierlijke lichamen zijn. Bij dieren is seks alleen voor de voortplanting maar bij mensen is het ook ten bate van de relatie. 

Augustinus vond seks tijdens onvruchtbare perioden verkeerd, maar dat valt te wijten aan zijn fanatisme aan te tonen dat de manicheeërs ongelijk hadden. 

Zowel het puritanisme als het sensualisme willen niet de moeite doen die hoort bij het leven van de volheid van de wederzijdse menselijke relatie. Inertie: het verdrietige gevoel als je je realiseert dat het goede doen moeilijk is. Inertie kan zich uiten in luiheid maar ook in fanatieke activiteit om het goede te vermijden.

Woytyla zegt hier, dat de man/vrouwrelatie ten volle leven inspanning kost, zowel binnen als buiten het huwelijk. (48:4) Hij heeft het over de moeilijke taak van zelfmeesterschap (selfmastery), één die de moeite waard is om te ontwikkelen. Het gaat er om twee te onderscheiden bewegingen in ons hart te leren zien. De ene is concupiscentie en lust, de andere is de altijddurende aantrekking tussen man en vrouw. Hij zegt dat het een delicate taak is tussen die twee onderscheid te maken, maar wel de moeite waard. 

Sommige meer conservatieve auteurs zeggen, we hebben nu de nieuwe unitieve betekenis, maar die is niet te vinden in de traditie. Ze zeggen, laten we teruggaan naar de oude taal, omdat de nieuwe taal ook door veel katholieken niet begrepen wordt aangezien ook onder hen het anticonceptiegebruik hoog is. 

Maar Aquinas vraagt in de Summa Theologica (deel 3, vraag 49, antwoord 3), 'Is het sacrament de belangrijkste van de drie goede dingen van het huwelijk?' (trouw, voortplanting, onoplosbaar sacrament). De onoplosbaarheid (sacrament) is essentieel en behoort aan het paar. Wat dat betreft is het eerder en hoger dan voortplanting. 

Relatie geen middel tot doel

Hildebrand verdedigt Humanae Vitae in 1968, het jaar dat het ook werd gepubliceerd, over de reden waarom contraceptieve seks de liefde beschadigt. Hij zegt je moet het huwelijk niet zien als 'slechts' een middel voor voortplanting. Dat zou de echtgenoten tot instrumenten maken. Hij maakt onderscheid tussen een overvloedige relatie en een middel-doelrelatie. De relatie tussen een paar en het krijgen van een kind mag geen middel-doelrelatie zijn. In de overvloedige relatie ontstaat het kind op mysterieuze wijze uit de liefde tussen zijn ouders. Is er iets mooiers dan de ultieme liefdescommunie en de creatie van een nieuw mens? God heeft ze aan elkaar verbonden. Daarom is het belangrijk, wat vaak in bio-ethische discussies genoemd wordt, dat een kind het recht heeft in het leven te komen door een liefdevolle huwelijksdaad van hun vader en moeder.

Dit betekent niet dat mensen die op artificiële wijze ontstaan zijn geen mensen van God zouden zijn, ze zijn geschapen door God en waardevol. Maar de relatie heeft meer iets van, ik zou bijna zeggen, een meester-slaafrelatie omdat ze geproduceerd zijn als product. Ze zijn het bestaan in gedwongen. Dat gaat in tegen het geschenk-zijn dat thuishoort in het huwelijksleven en in de voortplanting, ofwel via contraceptie of via kunstmatige reproductieve technologie. Het is niet respectvol naar God, naar de ouders of naar het kind. Het hele utilitaire concept heeft geen plek in het gebied van de liefde, niet als het gaat om éénwording en ook niet als het gaat om voortplanting. Het zou allemaal een overvloedig geschenk moeten zijn. 

JPII verbindt God's schepping, een schepping vanuit het niets, puur vanuit liefde, met de schepping van de ouders. Deze link, de schepping vanuit liefde, laat zien waarom de éénwordende dimensie niet utilitair gezien kan worden.

Links naar de lezingen van het symposium van de Theologie van het Lichaam.

Site van Peter Colosi: www.petergcolosi.com