'God heeft de wereld in liefde geschapen. De mens is het resultaat van een liefdevolle handeling van God. De mens is geschapen als doel op zichzelf. De roeping van de mens, is van zichzelf in liefde een geschenk maken terug aan God. We worden geacht ook in een relatie van liefde met elkaar te leven. Geen mens mag als middel tot een doel gebruikt worden.'
Maria Fedoryka: Geslacht, wat is het en waarom doet het ertoe
Maria Fedoryka is universitair hoofddocent in Florida, geeft lezingen en publiceert op het gebied van filosofie van de liefde. Populair zijn haar boekje De speciale gave van vrouwen voor God, het gezin en de wereld en een artikel Gender: wat is het en waarom doet het ertoe.
Ik ben blij hier te zijn en over dit onderwerp te praten, het is een moeilijk onderwerp. Ik ga proberen te omvatten wat wederzijdse complementariteit in het huwelijk nu precies is. Zelfs JPII zegt ons niet waarom die complementariteit nodig is. In de index van de Theologie van het Lichaam komt het begrip 105 keer voor. Het is nodig voor het huwelijk maar hij zegt niet waarom. Ik ga geen bewijs leveren maar leg het vanuit de conclusie uit.
Stel je voor dat je kamergenoot een cake gaat bakken. Hij heeft spijkers, lijm en touw. Je zegt, daar kun je geen cake mee maken. Je kamergenoot is beledigd.
De kerk zegt niet zozeer dat je niet een huwelijk mág sluiten tussen twee personen van hetzelfde geslacht. Ze zegt, het kán niet. En ze zegt eigenlijk ook dat je niet mag proberen seksualiteit te gebruiken alsof het wel kan.
In lijn met Edith Stein zegt JPII: het mannelijke of vrouwelijke bestaat éérst in de ziel, en wordt vervolgens verbeeld in het lichaam. De fysieke seksualiteit is een afbeelding van de spirituele complementariteit. Ik denk dat door de rede te gebruiken tot die conclusie gekomen kan worden, ook zonder te verwijzen naar de Heilige Schrift.
De homoseksuele huwelijksvoorstanders hebben iets gemeen met het traditionele beeld van het huwelijk, namelijk het gevoel dat er iets unieks is aan het huwelijk. Waarom zouden ze anders willen trouwen en niet gewoon een samenlevingscontract afsluiten?
Ik ga proberen de bijzondere natuur van de echtelijke relatie te belichten. De homoseksuele huwelijksvoorstanders hebben daar denk ik een gevoel van. Maar ik denk dat ze zich vergissen als ze menen dat twee mensen van hetzelfde geslacht zulke liefde kunnen delen. Psychologisch en emotioneel voelen ze dat wellicht maar ik zal uitleggen waarom dat eigenlijk niet kan.
De vier hoekstenen
- Het mysterie van de schepping
- De metafysica van het geschenk van echtelijke liefde
- Man en vrouw, als wederzijdse aanvulling, als beeld van God
- Het lichaam maakt het onzichtbare zichtbaar. De waarheid van mannelijke en vrouwelijke seksualiteit als belichaming van niet slechts een lichamelijke realiteit, maar van een hogere en persoonlijke spirituele realiteit.
1 Wat is het mysterie van de schepping? God heeft de wereld in liefde geschapen. De mens is het resultaat van een liefdevolle handeling van God. De mens is geschapen als doel op zichzelf. De roeping van de mens, is van zichzelf in liefde een geschenk maken terug aan God. We worden geacht ook in een relatie van liefde met elkaar te leven. Geen mens mag als middel tot een doel gebruikt worden. We kunnen de betekenis van seksualiteit, van mannelijkheid en vrouwelijkheid, niet zien als we kijken vanuit een houding van gebruiken. Geven gebeurt in vrijheid.
2 De metafysica van de gift is hetzelfde als de metafysica van liefde. JPII benadrukt dat liefde gaat over het maken van een geschenk van zichzelf. Dit is de helft van de som en de ander ontvangen is de andere helft. De gift laat een bijzondere eigenschap van het persoonlijke bestaan zien, of zelfs de essentie van de persoon. In zijn eentje beleeft de mens niet zijn gehele essentie. Hij maakt dat pas waar door met, of nog diepgaander, voor iemand te leven.
3 Als God de wereld als gift geschapen heeft dan moet er een persoon zijn om het te ontvangen: het concept 'geven' impliceert een gever en een ontvanger.
Alle geven impliceert overvloed. De vrucht is geen consequentie van de liefde, het maakt onderdeel uit van de liefde.
We hebben het hier steeds over spirituele vruchten, niet over voortplanting. Een vrucht kan bijvoorbeeld een deugd zijn of de ontdekking van het zelf.
De gemeenschap van personen betekent bestaan in een wederzijds 'voor', in een relatie van wederzijdse gave. En deze relatie is net de vervulling van de oorspronkelijke eenzaamheid van de 'mens'. Deze vervulling is in haar oorsprong zaligmakend. Ongetwijfeld is ze impliciet in het oorspronkelijke geluk van de mens en vormt ze net dat geluk dat behoort tot het mysterie van de schepping in liefde verricht, met andere woorden behoort ze zelf tot de essentie van de scheppende gave. (TvL 14: 2-3)
Liefde is het resultaat van geven en ontvangen. De vrucht ontstaat daaruit, zie afbeelding. Geen van deze aspecten kan weggehaald worden zonder de liefde af te breken.
Alle mensen zijn geroepen elkaar lief te hebben. Hoe maken we nu de overgang naar het huwelijk en de seksuele gave van het zelf?
Het lijkt alsof mensen een samensmelting van hun wezen zoeken. Niet alleen samen projectjes doen. Ik verwijs hier naar Liefde en Verantwoordelijkheid, waarin een radicaal beeld van liefde gegeven wordt:
In zijn aard is een persoon zijn eigen meester. Maar liefde maakt de persoon daarvan los. Het maakt dat de persoon zich wil overgeven aan de geliefde. De persoon wil niet langer zijn eigen exclusieve eigendom zijn, maar het eigendom van de ander.
Het klinkt radicaal zulke sterke taal, maar als we naar kunst en literatuur kijken herkennen we het. Het staat model voor de relatie tussen God en de mens, tussen Christus en de kerk. In zekere zin overbrugt liefde de afstand tussen God en mens.
Beweging van het hart
Liefde begint met een beweging van het hart. Een persoon wordt geraakt door de schoonheid van een ander en wordt verliefd. Ik geloof dat dit een gift van God is. Maar deze beweging van het hart, deze emotie, kan niet op zichzelf bewerkstelligen waar de persoon naar verlangt, namelijk een complete en blijvende vereniging. In het huwelijk bereikt dit streven naar eenheid zijn vervulling.
De beweging van het hart is een gift en een uitnodiging. Als hij geaccepteerd wordt, dan vervolmaakt hij daarmee de eigen beweging van de persoon in de vrije belofte van de geloften.
De emotionele dimensie bedoelt het hart en de ziel van het huwelijk te zijn. De geloften zijn de solide infrastructuur waarin de affectieve dimensie tot bloei kan komen.. De vereniging waar de echtgenoten naar verlangen wordt compleet gemaakt in de huwelijksdaad.
Echtelijke liefde betreft de diepste kern van de persoon, daar waar de persoon zichzelf is. Onze soevereiniteit hierin is zo groot dat zelfs God deze niet wegneemt. Hij kan het aanraken met genade maar neemt de soevereiniteit nooit weg. Juist omdat we dit centrum van zelfbezit hebben, kunnen we echt een gave van onszelf aan de ander maken. In zekere zin wordt ons zelfbezit pas compleet, als we een gave van onszelf maken.
Ratzinger zegt in On the question of the indissolubility of marriage:
Het huwelijk is één van de fundamentele beslissingen van het menselijk bestaan die alleen helemaal of helemaal niet gemaakt kunnen worden, omdat de mens in zijn geheel erbij betrokken is, totdat hij, aangeraakt door Christus en getransformeerd, in zijn 'ik' aan het kruis opgenomen wordt dat open staat voor ons allen.
Het is in de diepte waarin de zelfgave plaatsvindt dat we kunnen spreken van een eenheid van personen. Alle liefde vraagt om zelfgave, maar de echtelijke liefde is dichter bij de kern van de persoon. Het is kwalitatief, niet alleen kwantitatief verschillend van andere soorten liefde.
Mens als beeld en gelijkenis van God
De traditie heeft altijd beweert dat de mens naar beeld en gelijkenis van God geschapen is, maar er zijn drie manieren om dit te interpreteren.
- Traditioneel: rationeel, de mens heeft een intellect en een wil.
- Ook traditioneel maar minder bekend: de mens is in God's beeld geschapen voor zover hij is gemaakt voor een communie van liefde.
- JPII introduceert een derde beeld dat, zegt hij, alleen mogelijk is in de wederzijds complementaire relatie van man en vrouw.
De mens wordt beeld van God niet zozeer op het moment van de eenzaamheid als wel op het moment van de gemeenschap. (TvL 9:3)
Waarom is het voor JPII nu juist het man en vrouw zijn van de mens dat God reflecteert? Gebaseerd op de handelingen van Christus in de evangeliën en verlicht door de Heilige Geest heeft de kerk door de eeuwen heen de aard van de gemeenschap van de personen in de heilige drie-eenheid leren te begrijpen. De relatie van personen in de drie-eenheid is niet compleet in zichzelf maar bestaat uit relaties en alleen samen vormen ze het wezen, de substantie van God. De vader is wie hij is door zijn zelfgave aan de tweede persoon van de drie-eenheid. De tweede persoon is wie hij is in het ontvangen van de zelfgave van de vader. Dan, door het vormen van deze complementaire handeling, is er uitwisseling, en uit de overvloed wordt de vrucht geboren namelijk de Heilige Geest. Nu heeft God niet alleen lief maar IS God liefde. Liefde beschrijft niet alleen de verschillen, maar ook de eenheid.
Er is geen mannelijk en vrouwelijk in God. Man en vrouw zijn creaties die God reflecteren. Het mannelijke is het beeld van iemand die uit zichzelf gaat en het vrouwelijke is het beeld van degene die ontvangt. Het gaat niet letterlijk alleen om geven en ontvangen, beiden geven en ontvangen. Het is moeilijk te begrijpen, het is een analogie. Het gaat om een karakteristiek. Een voorbeeld: we zeggen dat liefde als een vlam is. Is het dan als een allesverbrandend vuur? Nee, dan heb je het verkeerde deel van de analogie te pakken. Er zit iets in het mannelijke dat als geven is. Er zit iets in het vrouwelijke dat als ontvangen is.
Toch legt het mannelijk of vrouwelijk zijn ons niet vast. De mens is niet gedwongen iets te doen in zijn geslachtelijk zijn, hij is vrij. Behalve misschien de wederzijdse complementariteit in het huwelijk, en het vader en moeder zijn.
Die inzichten passen we toe op echtelijke liefde en het huwelijk als een eenheid van liefde op het diepste niveau van de personen.
Liefdeseenheid
We hebben hier een liefdeseenheid. Veel homoseksuelen geven ook aan dat te willen in een huwelijk. God maakte het zo dat deze liefdeseenheid een complementariteit nodig heeft die de structuur van liefde afbeeldt. De man is een beeld van zelfgave en de vrouw is een beeld van ontvankelijkheid. Man en vrouw moeten beide de actie van geven en ontvangen doen. In de geloften, in de huwelijksdaad etc. Maar de eenheid op het niveau van het zijn kan alleen ontstaan als de volledige zelfgave als man en als vrouw aanwezig zijn. De vereniging heeft de mannelijke en de vrouwelijke persoon als 'materiaal' nodig.
Het is niet hetzelfde als de triniteit. Daar heb je één substantie. Man en vrouw blijven twee substanties. Maar het is de vereniging die de triniteit het meest weerspiegelt.
4. Tot nu toe hebben we het over het spirituele niveau gehad, nu gaan we het hebben over seksualiteit. Het lichaam is een incarnatie van de ziel. JPII zei dat het lichaam het onzichtbare zichtbaar maakt. Je zou kunnen zeggen dat de ziel doorbreekt in de materie en je fysieke lichaam naar zijn eigen beeld schept. Het lichaam herhaalt wat in de ziel aanwezig is. Als het lichaam een afspiegeling van de ziel is dan geldt dat ook voor het mannelijke en vrouwelijke. En ook in het mannelijke en het vrouwelijke is het beeld van God te vinden. Het menselijk lichaam is geen dierlijk lichaam volgens JPII. Er is een groot metafysiek verschil. En alleen door te kijken naar de sponsale betekenis van het lichaam vinden we waarom juist deze handeling van seksuele omgang aan de oorsprong ligt van menselijk leven. Als we alleen naar de biologische handeling kijken vinden we niet waarom God dat zo gecreëerd heeft.
In de vergelijking met de drie-eenheid mist er nog iets. Liefde bestaat niet alleen uit geven en ontvangen maar uit overvloed. De eerste vrucht wordt in de ziel van de echtgenoten geboren. Bij een intellectuele uitwisseling van ideeën is er ook een vrucht. Maar er is een specifieke vrucht die hoort bij de seksualiteit. En menselijk leven moet liefde hebben als oorsprong. Eerst eenheid, dan de vrucht. Want menselijk leven moet liefde hebben als zijn oorsprong. Zie afbeelding: Love=Oneness+Fruit.
Homoseksualiteit maakt geen gebruik van de sponsale betekenis van het lichaam. Het is dus een andersoortige handeling. Het kan geen vrucht dragen en geen eenheid vormen, maar de eenheid komt bij JPII op de eerste plaats. Zonder tegen een homoseksueel persoon te zijn, kunnen we ons afvragen, als het sponsale aspect verdwenen is, wat blijft er dan over in homoseksuele seks. Het enige dat over is is een interieur iets, een individueel iets. Het kan geen uitdrukking van het sponsale karakter van seksualiteit zijn.
Reacties
Een reactie posten
Laat hier je reactie achter