Doorgaan naar hoofdcontent

Benedict XVI - Last Testament

Na het lezen van een biografie van Kardinaal Sarah heb ik de smaak van biografieën te pakken. 'Last testament in his own words' van paus Benedictus XVI lees ik er dan ook meteen daar achteraan. Die lag al een paar maanden in mijn boekenkast.

Ondanks de mooie harde kaft valt het toch een beetje tegen. Het lijkt een letterlijke weergave van de interviews die Peter Seewald met de vorige paus gehouden heeft. De biograaf van Kardinaal Sarah was meer tot een lopend verhaal gemaakt.

Deel I begint in het nu. Deel II is chronologisch van af zijn jeugd. Deel III gaat over het pausschap in het algemeen.

Deel I


Zelf heb ik het nooit zo baanbrekend gevonden dat paus Benedictus zijn ambt neerlegde. Het is dan misschien in geen 7 eeuwen voorgekomen, maar mensen worden tegenwoordig ook ouder dan vroeger en niet altijd met goede gezondheid. In Nederland zijn we natuurlijk ook gewend aan een staatshoofd dat op een bepaald moment aftreedt, zoals prinses Beatrix. In bijvoorbeeld Engeland gaat dat niet zo en is 'de queen mother' nog op hoge leeftijd koningin.

Deel II


Hier wordt het interessanter, waar deze paus vertelt over zijn beleving van WOII en de tijd van opbouw daarna. Ik vind het interessant hoe deze geschiedschrijving de achtergrond vormt en zijn leven gekleurd heeft. In het na-oorlogse Europa leek het logisch een frisse wind door de kerk te laten waaien.

Vlak na WOII begint hij zijn studie in Freising. Een groot deel van het seminarie was nog militair hospitaal. Hierover zegt hij:
It was a dream come true, finally to begin and enter into the world of academic study, theology (...). We went there with great excitement, but also with great openness and willingness, with a great hope. (blz. 68)
Wat opvalt, is dat de emeritus paus als best wel rebels en zeker vernieuwend uit het boek naar voren komt. Ik heb de indruk dat hij nu vooral gezien wordt als behoudend.
The third and fourth grade was somehow a time of rebelliousness, yes. (blz 53)
En:
We were forward-thinking. We wanted to renew theology from the ground up, and thereby form the Church in newness and vitality. In this respect we were lucky that we lived in a time in which both the youth and liturgical movements had opened up new horizons, new paths. Here we wanted to press forward with the Church, so that, in precisely this way, she would be young again. (blz. 78)
 Behalve met een religeuze blik kijkt Ratzinger ook met een filosofische blik.
Well, I didn't want to operate only in a stagnant and closed philosophy, but in al philosophy understood as a question - what is man, really? (...) In this sense I was modern and critical. (blz. 75)

Promotie 

Het onderwerp van zijn inaugurele reden was 'De God van geloof en de God van filosofen'.* Augustinus zette hem op dat spoor. Het lukte Augustinus niet uit te gaan van een God van geloof. Hij richtte zich daarom eerst tot de filosofie. Hij zegt daarover:
In the Platonists I learned "In the beginning was the Word". In the Christians I learned, "The Word became flesh". And it is only thus that the Word came to me. (blz. 105)
Juist het samenwerken en niet het tegenwerken van deze twee in Augustinus fascineerde Ratzinger.
This fascinated me. I came to the conclusion: of course we need the God that has spoken, the God that speaks, the living God. The God that touches the heart, that knows me and loves me. But he must be accessible somehow to the mind. The human being is a unity. (blz. 105)
Natuurlijk hebben we een God nodig die spreekt, die het hart raakt. Maar wat niet gekend wordt door de 'mind' wordt niet geïntegreerd in ons. Griekse filosofen wilden geen Abrahamistische God. En het Oude Testament weet niets van de God van de filosofen. Augustinus laat zien dat ze naar elkaar leiden.

Dit wordt uitgewerkt in een 'Boodschap aan de mensen van het intellect en van de wetenschap' uit 1965 van het Tweede Vaticaans Concilie:
Ook voor u dus hebben wij een boodschap en wel deze: zet uw onderzoekingen onvermoeibaar voort zonder ooit aan de waarheId te wanhopen.

Bonn

In 1959 heeft Ratzinger een aanstelling als docent aan de universiteit van Bonn. Dit beschrijft hij heel positief. Hij geeft daar les in filosofie van religie. Daar vraagt hij zich aan de ene kant af: wat is religie, filosofisch gezien? Aan de andere kant: hoe is theologie gegrond? Wat is zijn rol? Het centrale thema is: hoe kan men de studie theologie aan de universiteit rechtvaardigen? Past het daar wel of is het een vreemde middeleeuwse eend in de bijt? Dit bleek een populair onderwerp onder zijn studenten. In het na-oorlogse Bonn paste dit goed bij de sfeer van vernieuwing die er heerste.

Leuk vind ik dat hij Guardini kende, zij het niet zo goed (blz 84-85) Van Guardini heb ik zijn werk over de liturgie gelezen, dat op de site Like Mother Like Daughter naast dat van paus Benedictus (die nog geen paus was toen hij het schreef) wordt gelegd.

Vaticaan 2

Ratzinger beoordeelde proefversies van teksten van Kardinaal Frings ten bate van het concilie. Hij schreef boeken over de zittingen van het concilie en hield een lezing in Bonn, die zeer goed bezocht werd, over wat er nou zo al gebeurde in het concilie.

Over zijn schijnbaar veranderde houding ten opzichte van het concilie zegt hij: de bisschoppen wilden het geloof vernieuwen maar met name door de journalistiek die zijn eigen interpretatie gaf, begonnen de mensen zich af te vragen dat als de bisschoppen van alles konden veranderen, ze dat zelf ook niet konden? Wat eerst beoogd was ging nu een andere kant op. Persoonlijke voorkeuren voerden de boventoon. (blz. 141)

Daarna werkt hij als professor aan meerdere universiteiten.

In 1968 schreef hij Introduction to Christianity, een klassiek werk dat veel gelezen werd, onder andere door Karol Wojtyla, over de essentie van het christendom.

München

In 1977 wordt Ratzinger aartsbisschop van München en Freising. Zijn preken waren veelgevraagd. Hij schreef enkele boeken waaronder de titel God is Near Us: The Eucharist, the Heart of Life.

Rome

In 1981 wordt hij prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer in Rome, ook wel genoemd de 'waakhond van de paus'. Diverse malen vroeg hij in die tijd ontslag maar dat mocht niet van paus Johannes Paulus II. Een kleine 25 jaar later wordt hij zelf tot paus gekozen. Hij is dan 78. Eigenlijk had hij meer theologische boeken willen schrijven.

De ins en outs daarvan worden in deel III besproken. Vooral veel uitspraken die hij gedaan zou hebben en dingen die andere mensen over hem zeiden, worden gecheckt. Natuurlijk klopt een groot deel daarvan niet. Net zoals met de huidige paus ook weer gebeurt.

Hij zegt nog wel dat we naar eenheid moeten streven (met orthodoxe kerk en met protestantisme) maar dat we niet moeten verwachten dat dat zomaar komt. Elke stap is er één.

En dat de jongerendagen een hoogtepunt van zijn pausschap waren.

Jezus van Nazareth

Hij schrijft op persoonlijke titel een groot driedelig werk over het leven van Jezus Christus,
which will probably be the basic text of Christian faith for generations of priests and laypeople. (...) The work reached millions of readers around the world, and marked a turning-point in the treatment of the Gospels, and the way they are dealt with. You leave no doubt as to their authenticity, and you interpret their assertions afresh for the contemporary world.

Overzicht in jaartallen**

1927   Geboren 16 april 1927
           Hij bracht zijn jeugd door in Traunstein, een kleine stad nabij de Oostenrijkse grens.
1946-1951   Studie filosofie en theologie.
1950   Tot diaken gewijd.
1951   Op 29 juni  werd hij samen met zijn broer Georg tot priester gewijd in Freising.
1951   Hij was korte tijd parochievicaris in München-Moosach (Sankt Martin-parochie).
1951-1952   Was hij dat in München-Bogenhausen (Heilig Blut-parochie).
1952-1954   Hij doceerde aan het priesterseminarie van het aartsbisdom München-Freising.
1953   Ratzinger behaalde een doctoraat in de theologie met zijn proefschrift Volk und Haus Gottes in Augustinus' Lehre von der Kirche.
1954-1957   Ratzinger doceerde dogmatiek en fundamentele theologie aan de filosofisch-theologische hogeschool te Freising.
1958-1959   Hoofddocent dogmatiek en fundamentele theologie aan de filosofisch-theologische hogeschool in Freising.
1959-1963   Als professor had hij een leerstoel aan de universiteit van Bonn voor fundamentele theologie.
1962-1965   Officiële concilietheoloog (=peritus) van het Tweede Vaticaans Concilie als assistent van kardinaal Joseph Frings, toenmalig aartsbisschop van Keulen.
1963-1966   Professor met een leerstoel voor dogmatiek en dogmageschiedenis aan de universiteit van Münster.
1966-1969   Professor met dezelfde leerstoel aan de Universiteit van Tübingen.
1969-1977   Professor met nogmaals dezelfde leerstoel aan de universiteit van Regensburg.
1977   Hij werd door Paulus VI tot aartsbisschop van München en Friesing gewijd. Daarom verliet hij de universiteit. Overigens bleef Ratzinger wel wetenschappelijke artikelen schrijven en publiceren.
Kort daarna werd hij benoemd tot kardinaal.
1981   Hij werd op 25 november prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer en tevens benoemd tot president van de Pauselijke Bijbelcommissie en van de Internationale Theologencommissie.
1982   Zijn ontslag als aartsbisschop van München-Freising werd op 15 februari aanvaard.
1986-1992   Voorzitter van de Pauselijke Commissie voor het opstellen van de nieuwe Catechismus van de Katholieke Kerk.
1991   Hij had een kleine hersenbloeding.
1993   Op 5 april werd hij gepromoveerd tot kardinaal-bisschop;
1998   Op 9 november werd hij vice-deken.
2002   Deken van het College van Kardinalen.
2005   Hij leidde de Mis bij de begrafenis van Johannes Paulus II. Ratzinger zat tevens het conclaaf van 2005 voor. Enkele weken na het overlijden van Johannes Paulus II werd hij daarin op 19 april 2005 verkozen tot de 265e paus. Hij is paus van 19 april 2005 tot 28 februari 2013.


* Joseph Ratzinger, Der Gott des Glaubens und der Gott der Philosophen. Ein Beitrag zum Problem der theologia naturalis, ed. Heino Sonnemans (Trier: Paulinus, 2006).

**Bronnen: https://isgeschiedenis.nl/nieuws/biografie-van-joseph-ratzinger-paus-benedictus-xvi
https://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Benedictus_XVI

Reacties

  1. Als ik aan 'papa ratzi' denk, moet ik altijd aan de talenten denken.
    Volgens mij kreeg hij er 10.
    En verdiende er 10 bij.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hm die boek spreekt me niet zo aan. Ik sla hem denk ik even over.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Laat hier je reactie achter